.webp)
Op 1 augustus 2022 is de Belgische wet tot omzetting van de richtlijn betreffende het auteursrecht in de digitale eengemaakte markt (EU-richtlijn 2019/790) gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad. De nieuwe wet treedt onmiddellijk in werking, op enkele bepalingen na. Het doel van deze richtlijn is de bestaande auteursrechtwetgeving aan te passen aan het internettijdperk en de gedigitaliseerde wereld waar we vandaag in leven.
De meeste bepalingen worden omgezet in boek XI van het Belgisch Wetboek van Economisch Recht (WER), maar sommige bepalingen - met name de tenuitvoerlegging en de procedures - zijn te vinden in boek XVII van het WER en in het Belgisch Gerechtelijk Wetboek.
Wat brengt de Auteursrechtrichtlijn met zich mee?
De omzetting van de Auteursrechtrichtlijn naar Belgisch recht brengt op vier gebieden veranderingen met zich mee. Er worden maatregelen getroffen met als doel de versterking van de rechtspositie van de auteursrechthebbenden; tegelijkertijd komen er ook dwingende uitzonderingen op de uitoefening van de auteursrechten. Daarnaast wordt een nieuw naburig recht voor de persuitgevers ingevoerd en wordt het online gebruik van beschermde content aangepakt.
In deze blogreeks zullen we de omzetting van de richtlijn naar Belgisch recht en de gevolgen die deze omzetting met zich meebrengt wat verder toelichten.
Nieuwe regels voor het delen van beschermde content
De Europese wetgever blijkt veel aandacht te hebben voor het toenemend online gebruik van auteursrechtelijk beschermde werken en de rechtsonzekerheid die daarmee gepaard gaat. Onder andere was het tot recent niet altijd evident om te bepalen of het online uploaden van content door de gebruikers die niet over de relevante rechten beschikken een toestemmingsplichtige handeling uitmaakt.
De richtlijn introduceert een zogenaamde “filterverplichting” die komaf zou moeten maken met de rechtsonzekerheid in het licht van de snel ontwikkelende markt van online content. Vanaf 1 augustus moeten de aanbieders van online diensten voor het delen van content toestemming vragen aan de rechthebbenden wanneer ze het publiek toegang verschaffen tot auteursrechtelijk beschermde werken die door hun gebruikers zijn geüpload. Concreet wil dit zeggen dat online platformen die user-generated content bevatten (zoals bijvoorbeeld Facebook of Tik-Tok) zonder de toestemming van de rechthebbenden aansprakelijk zullen zijn voor het delen van auteursrechtelijk beschermd materiaal door hun gebruikers. Een YouTube gebruiker die ongeoorloofd een deel van een film uploadt zorgt er dus voor dat YouTube aansprakelijk zal worden gesteld indien het geen toestemming heeft verkregen van de houder van de auteursrechten met betrekking tot de film in kwestie.
Aan deze aansprakelijkheid kan worden ontkomen wanneer (1) het platform bewijst dat alles in het werk gesteld werd om een toestemming van de auteursrechthebbende te verkrijgen, (2) de aanbieder van online diensten het nodige heeft gedaan om ervoor te zorgen dat niet-toegestane inhoud waarvoor de rechthebbenden de nodige en relevante informatie hebben verstrekt niet beschikbaar is, (3) en na ontvangst van een kennisgeving prompt is opgetreden om niet-toegestane inhoud te verwijderen (4) én ook het nodige heeft gedaan om toekomstige uploads te voorkomen. In de praktijk komt dit neer op een verplichting om de inhoud die gebruikers willen uploaden vooraf te controleren (oftewel te filtreren). De uitbaters van user-generated content-platformen worden dus eigenlijk gedwongen om gebruik te maken van software voor automatische herkenning en filtering van content. Het Europese Hof van Justitie oordeelde al eerder dat deze verplichting, hoewel het een beperking vormt op vrijheid van meningsuiting en informatie, alsnog gerechtvaardigd is doordat het wetsartikel in kwestie voldoende nauwkeurig afgebakend is.
De aanbieders van online diensten zullen dus de toestemming van de rechthebbenden moeten verkrijgen wanneer ze aan de gebruikers toegang verlenen tot auteursrechtelijk beschermd materiaal. De richtlijn benadrukt hierbij het belang van de licentieovereenkomsten. Deze licentieovereenkomsten moeten billijk zijn en een redelijk evenwicht tussen beide partijen bewaren. Het sluiten van dergelijke licenties brengt met zich mee dat nieuwe inkomsten worden gegenereerd voor de houders van rechten. De Belgische wet voorziet dan ook in een onvervreemdbaar vergoedingsrecht voor de auteurs en naburige rechthebbenden wiens werken op platforms door aanbieders van online diensten worden geüpload.
Zowel de Belgische wet als de richtlijn verlenen aan de rechthebbenden daarbij ook de mogelijkheid om bij de online platforms een melding te maken van de niet-toegestane aanwezigheid van hun werken. De auteursrechthebbenden kunnen in dit geval verzoeken om de niet-toegestane content te verwijderen.
Tenslotte rest ons nog er op te wijzen dat de auteursrechtelijke uitzonderingen voor citaat, kritiek, recensie, karikatuur, parodie of pastiche nog steeds van toepassing zijn. Dergelijke handelingen vormen geen inbreuk. De frequente sociale media gebruikers moeten zich dus niet té veel zorgen maken: memes en gifs zullen in principe vrij beschikbaar blijven op online platforms.
Toegang tot beschermde content niet meer in handel
Verder voorziet de richtlijn ook in maatregelen om ruimere toegang tot content te garanderen. Zo kunnen de instellingen van cultureel erfgoed (denk bijvoorbeeld aan bibliotheken en archieven) auteursrechtelijk beschermde materialen die niet langer commercieel beschikbaar zijn ter beschikking stellen aan het publiek. De houders van de auteursrechten op de werken in kwestie hebben wel het recht om deze terbeschikkingstelling ten allen tijde te verbieden.
To be continued
In onze volgende blogpost zullen we de andere twee kernpunten - namelijk de vier nieuwe verplichte uitzonderingen op de auteursrechten en de naburige rechten, alsook de nieuwe regels die de positie van de rechthebbenden willen versterken - bespreken. In de tussentijd kan je alvast een kijkje nemen naar onze andere nieuwsberichten.
Mr. Franklin is jouw go-to expert binnen het IP-recht. Benieuwd naar meer informatie over de auteursrechten en de impact van de nieuwe wetgeving op de activiteiten van jouw onderneming? Contacteer gerust ons IP-team.